Blog – Άρτεμις Αντωνίου

Σεπτέμβριος 2024

ΑΓΑΠΗ

Φαίνεται από μελέτες ότι σε γενικές γραμμές υπάρχουν έξι τύποι αγάπης. (Παρακάτω τους παραθέτω πολύ περιληπτικά περισσότερο ως αφορμή για σκέψη κι όχι βεβαίως με την ιδέα ότι μπορεί να καλυφθεί το περίπλοκο αλλά και απλό φαινόμενο/βίωμα της αγάπης.)

Ο πρώτος τύπος είναι ο Έρωτας (Eros), που είναι η παθιασμένη αγάπη, η ρομαντική αγάπη.

Απλά ερωτευόμαστε.

Η φωτεινή πλευρά αυτού του τύπου αγάπης είναι ότι αισθανόμαστε ιδιαίτερα ανυψωμένοι, ενεργοποιημένοι, ενθουσιασμένοι, γεμάτοι από χαρά και πλήρεις νοήματος.

Αλλά, ίσως, μια σκιά αυτού του τύπου αγάπης είναι ότι μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε κτητικότητα; Μια άλλη πτυχή της σκοτεινής πλευράς αυτής της αγάπης είναι ότι είναι δυνατόν να «ξε-ερωτευτούμε», και αυτό είναι εξίσου ανεξήγητο, όπως και ο ίδιος ο έρωτας. Κι από την άλλη είναι δυνατόν να δώσουμε πάρα πολλά, και στη συνέχεια να αισθανόμαστε χρησιμοποιημένοι και ντροπιασμένοι.

Ο δεύτερος τύπος αγάπης είναι η Ερωτοτροπία (Ludus), ο οποίος βλέπει την αγάπη ως παιχνίδι αμοιβαίας απόλαυσης. Σχετίζεται συχνά π.χ. με διακοπές ή/και με αλκοόλ. Η φωτεινή πλευρά είναι ότι η απόλαυση μπορεί να είναι ιδιαίτερα ζωντανή και διασκεδαστική.

Αλλά, ίσως, σκιά αυτού του τύπου αγάπης είναι ότι μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε απογοήτευση ή σε κάτι επιφανειακό, που δεν έχει νόημα;

Ο τρίτος τύπος είναι η Στοργή (Storge), όπως είναι η φιλία, η αγάπη των συντρόφων, η όποια αγάπη που μπορεί να είναι βαθιά αφοσιωμένη. Η φωτεινή πλευρά είναι ότι είναι γενικά ψύχραιμη αγάπη χωρίς πολλές απογοητεύσεις ή παρεξηγήσεις.

Αλλά, ίσως, η σκιά αυτής της αγάπης είναι ότι η αξιοπιστία που την χαρακτηρίζει μπορεί να μετατραπεί στη λήψη του προσώπου ως δεδομένο, φτάνοντας να το χρησιμοποιούν πολύ εύκολα ή να του συμπεριφέρονται με απερισκεψία;

Ο τέταρτος τύπος είναι η Πραγματιστική (Pragma) αγάπη, που ουσιαστικά είναι πρακτική αγάπη. Μπορεί να βασίζεται σε έναν κατάλογο με προϋποθέσεις, σε «πρέπει», σε οικογενειακά ζητήματα, ή σε χρήματα, σε ζητήματα κυριαρχίας, εξουσίας ή εμφάνισης/image. Έχει πάντα πολύ λογική. Οι βασιλικοί γάμοι εδώ και αιώνες συνήθως γίνονταν με βάση αυτόν τον τύπο αγάπης.

Αλλά, ίσως, η σκιά εδώ είναι ότι η ψυχή ή η καρδιά ουσιαστικά μπορεί συχνά να λείπει; Και αυτό μπορεί να μετατρέπεται σε πικρία.

Ο πέμπτος τύπος είναι η Μανιακή (Manic), μια απεγνωσμένη αγάπη που μπορεί να είναι οδυνηρή. Το θυελλώδες πάθος μπορεί να οδηγήσει σε δραματικούς αποχωρισμούς και δραματικές επανασυνδέσεις, οι συγκρούσεις είναι συνήθως συχνές. Μπορεί να ξεκινούν με μεγάλη συγκρουσιακή ένταση και πολύ σύντομα να καταλήγουν σε εξίσου έντονη συμφιλίωση.

Η σκιά εδώ μπορεί να είναι ενσωματωμένη, συνήθως, με τη μορφή της ζήλιας. Γενικά αυτός ο τύπος αγάπης δεν διαρκεί πολύ. Ζητήματα που έχουν να κάνουν με έλεγχο δεν είναι ποτέ μακριά από έναν τέτοιο τύπο αγάπης. Μπορεί πραγματικά να συμβούν επεισόδια τρελά κι ακραία, ιδιαίτερα αν υπάρχει και βοήθεια από αλκοόλ, ψυχοτρόπες ουσίες κτλ.

Ο έκτος τύπος είναι η Αγάπη (Agape), μια ανιδιοτελής και δοτική αγάπη που ποτέ δεν παραδίδεται. Είναι άνευ όρων. Αυτός ο τύπος είναι σαν την αγάπη του Θεού που παραμένει εκεί μόνιμη κι ανεμπόδιστη, όπως το φως του ήλιου.

Αλλά, ίσως, υπάρχει μια σκιά ακόμη και σε αυτήν την αγάπη: σε περίπτωση που υπάρχει σταθερά αυτή η αίσθηση αγάπης, μπορεί να κάνει το άτομο να θέλει να τεστάρει για να δει αν είναι ακόμα εκεί, καθώς του/της φαίνεται τόσο αδιανόητη; Αν το τεστάρισμα παρατραβήξει τότε αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική αστάθεια.

Τα όρια μεταξύ των μορφών της αγάπης μπορούν να είναι διαπερατά.

Για να το κάνουμε ακόμα λίγο πιο περίπλοκο, κάθε τύπος αγάπης μπορεί να υπάρχει σε τουλάχιστον τρία διαφορετικά επίπεδα συνείδησης:

Στο λειτουργικό (ως μέσο για έναν σκοπό).

Στο αυθεντικό (όπου βρίσκεται αληθινή οικειότητα και σύνδεση).

Στο λεπτοφυές (όπου η καρδιά και η ψυχή των σχετιζομένων είναι διασυνδεδεμένα με πνευματικό τρόπο).

Φαίνεται, λοιπόν, ότι η αγάπη δεν είναι τόσο απλή όσο μπορεί να φαίνεται στην αρχή. Όταν κάποιος/α λέει – «Τελικά όλα έχουν να κάνουν με την αγάπη» – για ποια αγάπη μιλάει; Αναγνωρίζει τη σκιά του τύπου αγάπης στον οποίο αναφέρεται; Είναι η αγάπη η απάντηση; Ή είναι και η μεγαλύτερη ερώτηση;

Πηγή: Αρχείο Rownan

Ιούλιος 2024

Αντί άρθρου – μερικές σκέψεις.

Το να διαβάζει κανείς σωριδόν άρθρα δημοφιλούς ψυχολογίας (pop-psychology), το να βλέπει δεκάδες βιντεάκια π.χ. του ενός λεπτού, γεμάτα “έξυπνες” τεχνικές και γρήγορες συνταγές συναισθημάτων και συμπεριφορών, δεν δύναται να υποκαθιστά την ψυχοθεραπεία και ευρύτερα το όποιο θεραπευτικό βίωμα της ψυχής.

Είναι σα να λες ότι κάποιος που χρειάζεται εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς, αν διαβάσει γι’ αυτήν, είναι σα να την έχει κάνει.

Προσωπικά, με λυπεί και κάποιες φορές με προβληματίζει ότι στο βωμό του μάρκετινγκ ευτελίζονται κι ισοπεδώνονται ζητήματα ψυχής, σχέσεων, Ύπαρξης, που απλά δεν τους αρμόζει αυτή η μεταχείριση.

Είναι σαν ξαφνικά μέσα από το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πολλά τέτοια ζητήματα να προβάλλονται καταιγιστικά και να προωθούνται σαν κονσέρβα για μαζική κατανάλωση.

Σαν αποφυγή(;), σαν “παρηγοριά” (;) για την περιπλοκότητα της ψυχής και της διαδικασίας της ζωής, που είναι ταυτόχρονα τόσο προσωπική και τόσο οικουμενική.

Aν η ζωή είχε τέτοια manual, ίσως, δεν θα χρειαζόταν να την ζούμε αυθεντικά;

“Δεν μπορείς να βρεις τα όρια της ψυχής, όποιον δρόμο κι αν πάρεις. Τόσο βαθιές είναι οι αιτίες της ύπαρξής της.” (Ηράκλειτος, 535-475 π.Χ.)

Μάρτιος 2024

Παθοκρατία: όταν άνθρωποι με ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά κατέχουν εξουσία.

Η “παθοκρατία” (στα αγγλικά “pathocracy”) είναι ένας όρος σχετικά πρόσφατος, που πρόσφατα ως ψυχολόγος τον συνάντησα και θέλησα να το μοιραστώ με όσους/ες ενδιαφέρονται, μέσω αυτού του πολύ σύντομου ψυχο-κοινωνικού άρθρου.

Τον όρο αυτό εφηύρε ο Πολωνός ψυχίατρος Andrew Lobaczewski και τον ανέφερε το 1984 στο βιβλίο του “Political Ponerology: A Science on the Nature of Evil Adjusted for Political Purposes”.

Ο Lobaczewski στη νεαρή του ηλικία είχε υποφέρει αρχικά από τους Ναζί και μετά από τον Στάλιν. Στη συνέχεια, ως ψυχίατρος, αφιερώθηκε στην μελέτη των ψυχικών διαταραχών – και πιο συγκεκριμένα των ψυχοπαθητικών και ναρκισσιστικών παθολογιών – σε σχέση με την εξουσία και την πολιτική.

Ήθελε να κατανοήσει γιατί άνθρωποι με τέτοια ψυχικά χαρακτηριστικά τείνουν να αποκτούν επιρροή και εξουσία σε τέτοιο βαθμό, που κάποιοι να κατακτούν σημαντικές και νευραλγικές θέσεις σε χώρες και κυβερνήσεις, ενώ άνθρωποι χωρίς αυτά τα χαρακτηριστικά φαίνεται να δυσκολεύονται.

Ο Lobaczewski διευκρινίζει και υπενθυμίζει ότι οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτές τις διαταραχές – ψυχοπάθεια και ναρκισσισμό – είναι σαφέστατα μια μικρή μειοψηφία, ωστόσο έλκονται ιδιαίτερα έντονα από τη δύναμη και την προβολή κι έχουν ιδιαίτερα χαμηλές αναστολές, κάτι που τους διευκολύνει να τα διεκδικούν με κάθε τρόπο.

Έτσι, δημιούργησε στον όρο “παθοκρατία”, που προφανώς αποτελείται από τις ελληνικές λέξεις πάθος (= από το πάσχω) και κράτος (= δύναμη, ισχύς), για να περιγράψει αυτό φαινόμενο.

Σημείωση: Στις μέρες μας έρευνες δείχνουν ότι άνθρωποι με τέτοια έντονα παθολογικά χαρακτηριστικά δεν τα συναντά κανείς μόνο σε θέσεις που έχουν να κάνουν με πολιτική εξουσία αλλά και σε άλλους χώρους, εταιρείες, διαφόρων ειδών οργανισμούς, κτλ.

Συνέχεια του άρθρου στο σύνδεσμο: https://www.psychology.gr/diafora-themata-psychologias/6942-pathokratia-otan-anthropoi-me-psyxopathitika-xaraktiristika-katexoun-eksousia.html

Οκτώβριος 2023

Μήπως παράγινε;

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι ο λαϊκισμός αυξήθηκε στη Δύση – την Ευρώπη και την Αμερική και όχι μόνο – ποντάροντας, αναμοχλεύοντας και ενθαρρύνοντας στεγανά και αντιλήψεις όπως «παλιά ήμασταν καλύτερα», «ό,τι είναι δικό μας πατροπαράδοτο είναι αυτομάτως και καλό/ιερό». Όμως, είναι όντως έτσι; Κι αν ναι, άραγε πώς, για ποιους και σε ποιους τομείς;

Η παράδοση σε όλους τους πολιτισμούς του κόσμου αποτελεί εκείνη την πλούσια παρακαταθήκη που συνήθως, όπως μας τη μαθαίνουν, μας μεταφέρεται. Εμπεριέχει αμέτρητες πολύτιμες και χρήσιμες πηγές, σοφία και γνώση π.χ. για τον τρόπο ζωής, τον τρόπο σκέψης, τις κοινωνικές και οικονομικές δομές, τα συστήματα αξιών, ακόμα τη διατροφή, τη μουσική κτλ, όπως επίσης αποτελεί κι έναν σημαντικό συνεκτικό δεσμό με την ιστορία μας, τόσο σε ατομικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Έναν συνεκτικό δεσμό που λίγο ως πολύ τον εμπεριέχουμε.

Ωστόσο, οι παραδοσιακές αντιλήψεις και προσεγγίσεις εκ των πραγμάτων δεν λαμβάνουν και δεν είναι εφικτό να λάβουν υπόψιν τις σύγχρονες ανακαλύψεις, τις σύγχρονες προκλήσεις και δυσκολίες, τις σύγχρονες επιστημονικές διαπιστώσεις κτλ, καθώς οι παραδοσιακές κοινωνικές, θρησκευτικές ή άλλες αντιλήψεις ιστορικά γεννήθηκαν κυρίως μέσα από την αγροτική ζωή των ανθρώπων. Δηλαδή, πριν από το πέρασμα στο σύγχρονο πολιτισμό, όπως αυτός αναδύθηκε στη Δύση μόλις τα τελευταία 400 περίπου χρόνια και συνεχώς εξελίσσεται.

Με λίγα λόγια, είναι προφανές ότι οι πρόγονοί μας δεν έζησαν την εποχή που ζούμε εμείς σήμερα! Κι έτσι δεν μπορούν να κατηγορηθούν για την απλοϊκότητα, την αποσπασματικότητα και το δογματισμό των δικών τους αντιλήψεων. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα ότι σήμερα ο μέσος άνθρωπος στη Δύση γνωρίζει μόνο για ένα αντικείμενο/θέμα, όλα όσα γνώριζε ο μέσος άνθρωπος το Μεσαίωνα σε όλη του τη ζωή (Rowan, 2014).

Επομένως, μήπως οι άνθρωποι που ζουν σήμερα κι έχουν στη διάθεσή τους νέα μέσα και δεδομένα – εφόσον τα γνωρίζουν – έχουν άλλη ευθύνη για το τι επιλέγουν να πρεσβεύουν και για το με βάση ποιά δεδομένα επιλέγουν να πράττουν; Για παράδειγμα πώς θα σας φαινόταν σήμερα αν ο γιατρός σας πίστευε πραγματικά ότι ένα πρόβλημα σωματικής υγείας οφείλεται στο ότι είστε “ματιασμένοι”; Ή ότι ένας άνθρωπος που πάσχει από σχιζοφρένεια είναι “δαιμονισμένος”; Ή αν ένας πολιτικός ή θρησκευτικός ηγέτης ασκεί εξουσία πιστεύοντας ότι ο λαός του ή οι ακόλουθοί του είναι “οι εκλεκτοί του θεού”, αρνούμενος/η κάθε άλλη έκφραση του Μυστηρίου της Ζωής;

Συχνά η επιστροφή σε παγιωμένες δομές αποτελεί τον φαινομενικά «σίγουρο» δρόμο, που πολλές φορές σε περιόδους κρίσης και αβεβαιότητας οι άνθρωποι τείνουν να έχουν ανάγκη. Και είναι, κατά τη γνώμη μου, κρίμα αν όχι επιβλαβές οι ανάγκες και οι φόβοι να καταχρώνται από ανθρώπους που έχουν επιρροή (π.χ. πολιτικούς, θρησκευτικούς ή όποιους ηγέτες) στο όνομα και μόνο της ιστορικής παράδοσης ή/και του μονοπωλείου της αλήθειας.

Με την επιφύλαξη των πνευματικών και ηθικών δικαιωμάτων της συγγραφέως. Το περιεχόμενο της παρούσας ιστοσελίδας διατίθεται για προσωπική χρήση. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η χρήση ή η επανεκπομπή του περιεχομένου με οποιοδήποτε τρόπο, με ή χωρίς επεξεργασία, αν δεν λάβετε προηγουμένως τη γραπτή έγκριση της συγγραφέως και κατόχου της ιστοσελίδας Αρτέμιδος Αντωνίου.